Cho đến nay, y học vẫn chưa có thuốc trị khỏi bệnh hoàn toàn. Các phương pháp điều trị thường dựa trên việc dùng thuốc làm tăng cảm ứng với ánh nắng kết hợp với chiếu tia cực tím hay tắm nắng. Vậy chữa bạch biến có khó không?
Định nghĩa bệnh bạch biến
- Bạch biến (Vitiligo) là một bệnh ngoài da khá phổ biến, là hiện tượng sắc tố của da bị rối loạn do sự phá hủy và mất đi tế bào sinh sắc tố (melanocyte).
- Bệnh làm xuất hiện những đám da trắng bệch không có sắc tố, gây ảnh hưởng đến mặt thẩm mỹ của người bệnh.
Tỷ lệ mắc bệnh
- Bệnh bạch biến chiếm khoảng 1-2% dân số toàn cầu.
- Có thể gặp ở mọi lứa tuổi và giới tính, nhưng tỷ lệ mắc cao nhất vào khoảng 10-30 tuổi, hay gặp hơn ở phụ nữ.
Triệu chứng của bệnh bạch biến
Các biểu hiện trên da
- Những nốt nổi thành từng chấm, vết hoặc đám da màu trắng bạch, hoàn toàn mất sắc tố da (melanin) vì ở các vùng đó không có hoặc thiếu tế bào sinh sắc tố melanocyte.
- Ranh giới của các đám bạch biến rất rõ rệt, viền da lành xung quanh sẫm màu hơn.
- Da trên đám bạch biến không bị teo, cảm giác trên da không biến đổi, không đau ngứa, không tê dại.
- Lông trên đám bạch biến cũng bị trắng toàn bộ hoặc từng đoạn.
Vị trí và tiến triển của bệnh
- Bạch biến có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể nhưng thường gặp nhiều nhất ở mu bàn tay, cổ tay, cẳng tay, lưng, cổ, khuôn mặt và vùng sinh dục.
- Bệnh ít gặp ở vùng lòng bàn tay, lòng bàn chân và các vùng niêm mạc như miệng, mắt.
- Tiến triển của bệnh rất khó đoán trước, không theo một quy luật nhất định. Thường người bệnh không biết chính xác bệnh khởi phát từ khi nào.
- Bệnh có thể xuất hiện bất ngờ ngay sau một chấn thương tinh thần hay chấn thương thể chất nặng.
- Tiến triển mạn tính, không đều, có thể có những đợt nặng lên, giảm đi hoặc ổn định trong một thời gian dài.
- Tỷ lệ tự khỏi của bệnh dao động từ 15-30% trường hợp.
Bạch biến có lây từ người sang người không?
Điều đáng mừng là bệnh bạch biến hoàn toàn không lây lan:
- Bệnh chỉ ảnh hưởng đến da và không lây cho người xung quanh.
- Người bệnh hoàn toàn có thể tiếp xúc, sinh hoạt bình thường với những người khác mà không sợ lây lan bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn
Các yếu tố liên quan:
- Căng thẳng, xúc động mạnh làm rối loạn hệ thần kinh giao cảm.
- Rối loạn chức năng của thần kinh rễ tủy sống ở vùng da bị tổn thương.
- Rối loạn chức năng của một số tuyến nội tiết như tuyến giáp trạng, tuyến thượng thận, tuyến yên, tuyến sinh dục, tụy, gan…
Yếu tố di truyền và tự miễn dịch:
- Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy bệnh bạch biến có liên quan mật thiết đến yếu tố di truyền và rối loạn miễn dịch tự thân.
- Khoảng 20% bệnh nhân có người thân trong gia đình cũng mắc bạch biến. Những người có gen bạch biến dễ mắc bệnh hơn.
- Các tế bào miễn dịch của cơ thể nhận nhầm và tấn công vào các tế bào sản xuất sắc tố melanocyte, gây ra hiện tượng mất sắc tố da.
Điều trị bệnh bạch biến còn nhiều khó khăn và hạn chế
Phương pháp điều trị phổ biến:
- Dùng các chế phẩm có tác dụng tăng cảm ứng với ánh sáng (cảm quang) toàn thân hoặc tại chỗ như chất psoralen (meladinin, melagenin) kết hợp với việc chiếu tia cực tím sóng ngắn hoặc sóng dài lên vùng da bị tổn thương.
- Cơ chế điều trị nhằm kích thích sản xuất và hoạt động của các tế bào sắc tố melanocyte.
- Có thể kết hợp với các thuốc chống viêm, chống dị ứng, ức chế miễn dịch (corticoid, immuran, cyclosporin).
- Cần chú ý một số tác dụng phụ có thể gặp khi điều trị như chán ăn, tăng men gan, vàng da, đỏ rát da.
- Không nên sử dụng cho trẻ em dưới 12 tuổi do thuốc có nhiều tác dụng phụ.
Phương pháp hiện đại: Cấy tế bào sắc tố vào vùng da bị bạch biến.
- Cấy ghép tế bào tạo sắc tố lấy từ vùng da lành sang vùng da bạch biến để tái tạo màu sắc.
- Đây là phương pháp hiện đại, hiệu quả cao nhưng đòi hỏi kỹ thuật tiên tiến, tốn kém chi phí nên chưa được áp dụng phổ biến.
Các phương pháp khác ít hiệu quả hơn:
Ngâm các vùng da bạch biến dưới ánh nắng mặt trời để kích thích tái tạo sắc tố. Tuy nhiên, phương pháp này không những hiệu quả không cao mà còn có nguy cơ gây hằn da, cháy nắng.
Sử dụng các loại mỹ phẩm che phủ chứa chất tạo màu tạm thời để ngụy trang các đám da bạch biến.
Can thiệp từ đông y như bôi các loại cao dược liệu hoặc châm cứu nhằm kích thích tuần hoàn máu, điều hòa khí huyết.
Những khó khăn và tác động của bệnh đối với người bệnh
Khó khăn trong điều trị
Việc điều trị bệnh bạch biến cần rất lâu dài, có khi kéo dài nhiều năm trời mới có kết quả. Đòi hỏi người bệnh phải kiên nhẫn, kiên trì theo đuổi quá trình điều trị.
Chi phí điều trị bệnh cao, nhất là các phương pháp hiện đại như cấy ghép tế bào sắc tố sẽ khiến nhiều người bệnh khó có thể chi trả.
Các phương pháp điều trị như dùng thuốc, chiếu tia UV… đều có những tác dụng phụ khó chịu như đau đớn, ngứa ngáy, dị ứng…
Tác động về mặt tâm lý
Bệnh bạch biến không đe dọa đến tính mạng nhưng lại gây ra nhiều stress, lo lắng, tự ti mặc cảm cho người bệnh, đặc biệt là phụ nữ và những ai có vết bạch biến ở vùng hở như mặt, cổ, tay…
Nhiều người mắc bệnh trầm cảm, xa lánh xã hội, khó khăn trong việc hòa nhập cộng đồng và làm việc.
Đời sống hôn nhân, giới tính của người bệnh cũng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học
Mặc dù bạch biến chỉ là bệnh về mặt thẩm mỹ nhưng cũng gây ra nhiều tổn thương tâm lý cho người bệnh. Việc chấp nhận hiện trạng bệnh tật, có tâm lý lạc quan là rất quan trọng.
Người bệnh cần thẳng thắn chia sẻ với người thân, bạn bè để được sự động viên, ủng hộ. Đừng tự cô lập mình.
Bổ sung đầy đủ các vitamin, khoáng chất, protein cần thiết giúp cơ thể khỏe mạnh, miễn dịch tốt.
Hạn chế căng thẳng, stress, dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục đều đặn.
Tránh các chất kích thích gây hại như rượu bia, thuốc lá.
Theo dõi bệnh định kỳ và Tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ
Cần được khám và theo dõi bệnh định kỳ để có hướng điều trị phù hợp khi bệnh có diễn biến mới hoặc phát hiện các bệnh lý khác nếu có.
Không nên bỏ dở quá trình điều trị bệnh dù kết quả chậm.
Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định về cách dùng thuốc, liều lượng, thời gian điều trị do bác sĩ chuyên khoa da liễu đưa ra.
Không nên tự ý dùng các loại thuốc, ngâm các chất lạ trên da bởi có thể gây ra tác dụng ngược.
Với sự kiên trì điều trị đúng cách và có tâm lý tích cực, nhiều người bệnh bạch biến vẫn có thể dần khôi phục lại làn da đẹp, lành lặn như trước đây. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp người bệnh hiểu rõ hơn về căn bệnh này để có cách điều trị và chăm sóc bản thân tốt nhất.
